İşitme Kaybına Bağlı Konuşma Bozukluğu

İşitme kayıplı çocuğun dil gelişimini;

çocuğun özellikleri, cinsiyet, işitme kaybının başlama yaşı, işitsel yoksunluğun süresi, işitme kaybının miktarı, tanılama yaşı, işitme cihazı kullanma yaşı ve diğer yetersizliklerin varlığı gibi faktörler etkileyebilmektedir. İşitme kaybının derecesi ne olursa olsun doğuştan işitme kayıplı çocuklarda dil gelişiminde altıncı aydan önce müdahale ve tanılanması önemli olduğu bilinmektedir. Yaşamın ilk aylarında, tanılanan işitme kayıplı (işitme kaybının derecesi ne olursa olsun ) çocuklara doğru işitme cihazı uygulandığı zaman ve doğru eğitim yöntemleri uygulandığında yaşıtlarına benzer dil gelişim özellikleri gösterdiği bilinmektedir.

İşitme Engelli Çocukların Eğitimde Aile Merkezli Olmak Çocuğun yetiştirilmesinde en etkili rol ailenindir. Çocuğun gelişimine en büyük katkıyı ailesi yapabilir. Küçük bir çocuk neredeyse tüm vaktini ailesi ile geçirir, uzman ile geçirdiği süre çok sınırlıdır. Bu nedenle çocuğun ailesi eğitiminde görev alması kaçınılmazdır. Aile seansda neler olup bittiğini bilir, evde aynı konuyu işler ve böylelikle anlamlı dil tekrarı gerçekleşmiş olur. Aile eğitim ortamına katıldığında doğal bir iletişim kurmayı öğrenir. Seanslarda aile, çocuğun anlamasını sağlamak için model oluşturabilir. Aynı zamanda, işitsel uyaranları ve konuşmayı maksimum düzeye çıkarabiliriz. İyi bir aile eğitiminin amacı mutlu bir aile-çocuk ilişkisi ve gerçekçi beklentileri geliştirmeyi sağlamaktır.

KOKLEAR İMPLANT NEDİR ? Koklear implant, işitme cihazlarından yararlanamayacak derecede ileri işitme kaybı olan kişilere, çevreleri ile iletişim kurdurmayı amaçlayan ve kokleaya yerleştirilen bir cihazdır. Koklear implant, işitme cihazlarından farklıdır. Konvansiyonel işitme cihazları, fonksiyonları azalmış olsa bile iç kulakta yer alan hücreleri kullanır. Buna karşılık koklear implant, ses uyarnlarını doğrudan işitme sinirine aktarır. Koklear implant iki parçadan oluşur; dış parça ses stimuluslarının elektrik enerjisine dönüşmesini sağlar. İç parça ise bu uyaranları işitme sinirine iletilmesini üstlenir ve ilke olarak konvansiyonel işitme cihazlarından bütünüyle farklıdır.

Koklear İmplant ve Rehabilitasyonu İşiten çocuklar tüm konuşma seslerini doğumdan itibaren duymaya başlarlar. Ama konuşmayı anlamaları ve cümle kurmaları 1- 2 yıl sürer. Bu da implantlı bir çocuğun yaşıtlarının yaptıklarını yapabilmesi için en az o kadar zamana ihtiyacı olduğu anlamına gelir. İşiten çocuklar ev ortamında aileleri ile ilişkiye girerek konuşmayı edinirler. Konuşma öğretilmez, edinilir; yaşamın içerisinde aynı kelimelerin anlamlarının açık olduğu durumlarda ve tekrarlanması sonucunda gelişir. Konuşma gelişiminde ailenin sabırlı olması ve çocuğunuzun birden konuşmayacağını bilinmesi gerekiyor. Koklear implantlı çocuk da işiten çocukların geçtiği dil basamaklarından geçecektir. Koklear implantlı çocuğunuzun konuşma gelişimini hızlandırmak için günlük rutinleri değerlendirmek önemlidir.

Çocuğunuza en iyi şekilde işitsel uyarıyı yollamak ve dil gelişimini ilerletebilecek donanımlı bir çevre oluşturmak dil gelişim için önemlidir. Donanımlı bir çevre oluşturmak için aile birincil koşuldur. Aile, uygun eğitim programları ile desteklendiğinde işiten bir çocuk gibi dil geliştirebileceğine inanması ve bu inanç çerçevesinde desteklenmesi gerekiyor. Çocuğun dil yaşına uygun doğal bir dil kullanılarak model olunmalı. Normal konuşma tonunda ve hızında bir ses kullanılmalı. Anlamlı bir dil girdisi sağlanmalı. Konuşmada ritm, melodi ve vurgu kullanılmalı, beklemeyi kullanarak çocuğun cevap hakkını kullanması sağlanmalı. Normal dil gelişim sürecinin temel alınması gerekmektedir. Çocuğun mevcut dilini geliştirmek için, çocuğun kullandığı dili anlayıp, dilinde düzeltmeler ve tekrarlar yapılmalı.

Bir diğeri ise dinleme eğitimidir. Dinleme yeteneğini geliştirmek dinleme aktivitelerini ile mümkün olabilir. Dinleme aktivitesinde çocuğun heyecanını yenmesi için mutlaka başarabileceği şekilde örnek bir çalışma yapılır. Böylece çocuk başarabildiğine inanmaya başlayacak ve kendine güvenini kazanabilecektir. Dinleme aktivitelerinde çevresel sesleri, konuşma seslerini, kelimeleri, cümleleri, tekerlemeleri, bilmeceleri ve şarkıları kullanabilirsiniz. Koklear İmplantlı çocuğun, implant olma yaşı büyüdükçe, dinleme çalışmalarının da yaş ile orantılı olarak daha fazla olması gerekir. Dinleme aktiviteleri çocuğun kapasitesine göre basitten karmaşığa doğru zorlaştırılır.

Ailelere Kısa önemli öneriler

• Bu rutinleri kullanarak her fırsatta çocuğunuzla konuşmalısınız. Aynı şeyleri söylüyorum diye düşünmeyin
• Anne baba işiten çocukları ile nasıl konuşuyorsa sizde implantlı çocuk ile öyle konuşmalısınız
• Doğal bir biçimde konuşmaktan vazgeçmeyin. Jest ve mimik kullanabilirsiniz ama işaret yapmaktan uzak durmaya çalışın
• İşiten çocuklar gibi zamanla çocuğunuzun sizi anladığını göreceksiniz.
• Anne baba işiten çocuklarıyla birebir geçirdiği zamandan daha fazla implantlı çocuklarıyla geçirmelidir. Daha fazla zaman ve ilgi göstermek implant öncesi kaybedilen zamanın telafisini yapmak için gereklidir.
• Dil edinim yaşından uzaklaşıldıkça dil edinmek daha zor olacaktır.